De Stabyhoun of Friese Stabij is een staande, opjagende en apporterende vogelhond, mollenvanger en waakhond. De Stabij komt, evenals de Wetterhoun, uit Friesland, uit het Friese Woudengebied (het oosten en zuidoosten van Friesland). Het is een van de 11 Nederlandse rassen. Vermoed wordt dat hij afstamt van de -ooit door de Spanjaarden naar Nederland genomen- Spaniëls en daarna verder is ontwikkeld in Nederland. Verwant aan de Stabij zijn de Drentsche patrijshond en de Heidewachtel die vermoedelijk ooit van dezelfde Spaniëls af stamden maar net in een wat ander gebied en voor andere doeleinden gefokt zijn. Vandaag de dag bestaan er nog ongeveer 3500 originele Stabij’s en er worden er ieder jaar zo’n 300 geboren. De Nederlandse Vereniging voor Stabijhoun en de Wetterhoun zet zich in voor behoud van dit ras. Door een gespecialiseerd fokprogramma worden erfelijke ziektes zoveel mogelijk beperkt.
Eigenschappen
Het is een zeer goede jachthond en bovendien een uitstekende gezinshond. Hij heeft de naam erg vriendelijk en enthousiast, charmant maar ook eigenwijs te zijn, ook tegenover kinder
en. De stabij is een staande jachthond, dat wil zeggen een hond die zodra hij de aanwezigheid van wild bespeurt roerloos stil blijft staan, soms met een voorpoot geheven en met de neus in de richting van het wild. De Stabij is een zeer goede zwemmer en is dan ook in staat het wild in het water over grote afstanden te apporteren. Het is een middelgrote hond: de ideale hoogte voor reuen is 53 cm en voor teven is dit 49 cm. De meest voorkomende kleur is zwart met een witte aftekening, maar ook bruin, zij het zeldzaam, met een witte aftekening komt voor. De Stabij is een zeer actieve hond, vooral puppy’s dienen om de 2 uur uitgelaten te worden. De Stabij heeft in Nederland samen met de wetterhoun een rasvereniging.
Verzorging
De Stabyhoun heeft geen extra of speciale verzorging nodig. Meestal verharen ze tweemaal per jaar, al lijken sommige staby’s het hele jaar door te verharen. Gemiddeld is het eens in de twee weken nodig om te kammen. Door de lange haren van de hond gaat het vuil meestal vanzelf weg. Het wassen van de stabyhoun wordt afgeraden wanneer mogelijk, omdat het de vacht aantast. Vaak zijn de honden na het zwemmen in (redelijk) schoon water weer schoon.
Fokken
Omdat de populatie van de Stabyhoun zo klein is, is het belangrijk dat er zorgvuldig wordt gefokt. Er wordt dan ook goed samengewerkt om incest te voorkomen. Bij zwangerschap moet het teefje ouder zijn dan 18 maanden en niet ouder dan 9 jaar.
Geschiedenis
De geschiedenis van de Friese Stabij gaat terug tot rond het begin van de 19e eeuw. In het begin werd de hond vooral gebruikt voor het jagen op vossen en vogels, en hij bleek ook een goede mollenvanger te zijn. Tijdens het jagen werd de Stabij gebruikt als allround hond. Het is een goede staande hond, met een goede speurneus, maar hij is ook een goede waakhond. Vroeger was de hond vaak in bezit van boeren die niet het geld hadden om verschillende honden te kopen. Een allrounder als de Friese Stabij was dan ook meer dan welkom. Tijdenlang is de Stabij als waakhond op boerderijen geweest, maar het is bovenal een jachthond.Het uiterlijk van de hond is decennialang hetzelfde gebleven, al werd de hond vroeger vaak gekruist met een ander Fries ras: de Wetterhoun. In 1942 werd het ras officieel erkend en is het kruisen gestopt. Vandaag de dag komt de hond niet heel erg veel voor, al wint hij langzaam aan populariteit bij de Nederlanders. Buiten Nederland komt de Friese Stabij weinig voor. Er zijn Zweedse, Amerikaanse en Canadese rasverenigingen voor de Friese Stabij.